Vi phạm về mặt hình thức giao dịch có thể không vô hiệu

Theo quy định của pháp luật thì giao dịch dân sự là hợp đồng hoặc hành vi pháp lý đơn phương làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự.

Bên cạnh nguyên tắc tôn trọng quyền tự do thỏa thuận của các bên trong giao dịch, thì pháp luật cũng đặt ra một số những yêu cầu tối thiểu buộc các chủ thể phải tuân thủ theo – đó là các điều kiện có hiệu lực của giao dịch. Một trong các điều kiện đó có điều kiện về hình thức của giao dịch.

Tại Điều 143 Bộ luật dân sự (BLDS) 2005 thì “Trong trường hợp pháp luật quy định hình thức giao dịch dân sự là điều kiện có hiệu lực của giao dịch mà các bên không tuân theo thì theo yêu cầu của một hoặc các bên, Toà án, cơ quan nhà nước có thẩm quyền khác quyết định buộc các bên thực hiện quy định về hình thức của giao dịch trong một thời hạn; quá thời hạn đó mà không thực hiện thì giao dịch vô hiệu”.Cụ thể, trong trường hợp pháp luật quy định giao dịch dân sự phải được thể hiện bằng văn bản, phải có công chứng hoặc chứng thực, phải đăng ký hoặc xin phép thì phải tuân theo các quy định đó. Nếu không tuân thủ điều kiện này thì giao dịch đó sẽ vô hiệu.

Theo quy định trên thì khi giao dịch vi phạm về mặt hình thức thì pháp luật cho phép các bên hoàn thiện về mặt hình thức của giao dịch trong một thời gian nhất định. Và nếu quá thời gian đó các bên không thực hiện thì đương nhiên giao dịch sẽ vô hiệu.

Trong quan hệ dân sự không phải ai cũng nắm rõ được các quy định cụ thể về mặt hình thức của loại giao dịch mà mình tham gia. Khi các bên đã thực hiện nghĩa vụ, một trong các bên không muốn hoàn thiện về mặt hình thức nên gây ảnh hưởng đến quyền và lợi ích của bên ngay tình còn lại. Để khắc phục tình trạng này BLDS năm 2015 đã có những bổ sung mới liên quan đến giao dịch vi phạm về hình thức.

Theo đó, BLDS năm 2015 loại trừ 02 trường hợp giao dịch dân sự không tuân thủ quy định về hình thức có thể được công nhận hiệu lực như sau:

- Giao dịch dân sự đã được xác lập theo quy định phải bằng văn bản nhưng văn bản không đúng quy định của luật mà một bên hoặc các bên đã thực hiện ít nhất hai phần ba nghĩa vụ trong giao dịch thì theo yêu cầu của một bên hoặc các bên, Tòa án ra quyết định công nhận hiệu lực của giao dịch đó

- Giao dịch dân sự đã được xác lập bằng văn bản nhưng vi phạm quy định bắt buộc về công chứng, chứng thực mà một bên hoặc các bên đã thực hiện ít nhất hai phần ba nghĩa vụ trong giao dịch thì theo yêu cầu của một bên hoặc các bên, Tòa án ra quyết định công nhận hiệu lực của giao dịch đó. Trong trường hợp này, các bên không phải thực hiện việc công chứng, chứng thực.

BLDS năm 2015 có hiệu lực từ 1/1/2017.